دستورالعمل روش انجام آزمایش CA 19-9
هدف:
حصول اطمینان از تعیین صحیح میزانCA 19-9 در خون بیماران بر اساس روش (Enzyme Linked Fluorescent Assay (ELFA .
دامنه کاربرد:
این دستورالعمل جهت اندازه گیری کمی آنالیت CA 19-9 در نمونه سرم یا پلاسمای انسان توسط دستگاه Mini VIDAS در بخش ایمونولوژی آزمایشگاه کاربرد دارد .
صلاحیت و شایستگی کاربر:
جهت حصول اطمینان از نحوه صحیح این آزمایش توسط پرسنل بخش، مطالعه کامل این دستورالعمل همراه با گذراندن دوره آزمایشی به مدت 7 روز کاری یا حداقل 5 RUN کاری تحت نظر مسوول بخش مربوطه الزامی است.
اقدامات وابسته :
آگاهی اساس آزمایش CA 19-9 به روش ELFA
آگاهی از محدوده رفرانس آنالیت CA 19-9 در سرم و تغییر مقدار آن در بیماری های مختلف
آگاهی از برنامه کنترل کیفی آزمایشگاه
آشنایی با اپراتوری و تحلیل نتایج دریافت شده از دستگاه
آگاهی از اصول ایمنی در آزمایشگاه
نمونه لازم و موارد رد نمونه :
نمونه سرم یا پلاسمای هپارینه یا EDTA
نمونه نباید همولیز ، لیپمیک و یا ایکتریک باشد.
نمونه باید شفاف و فاقد هر گونه Clot و یا رشته های فیبرین باشد.
حداقل حجم مورد نیاز برای سنجش CA 19-9 توسط دستگاه mini VIDAS مقدار 200 میکرولیتر می باشد.
ذخیره سازی نمونه در دمای 2-8°c به مدت5 روز
ذخیره سازی نمونه در دمای -20°c جهت نگهداری بیش از 5 روز
نمونه های ذخیره شده در فریز بعد از دفریز شدن باید توسط ورتکس، همگن شوند.
از فریز کردن نمونه هایی که قبلاً دفریز شده اند به شدت اجتناب شود .
لوازم مورد نیاز :
کیت مورد نظر ساخت شرکت Biomerieux
دستگاه ایمونوآنالایزر Mini VIDAS
سمپلر 200 میکرولیتر کالیبر همراه با سر سمپلرهای نو یکبار مصرف مناسب
دستکش های یکبار مصرف
اساس آزمایش :
یک واکنش 2 مرحله ای آنزیمی با متد ساندویچ که در پایان به جای منتهی شدن به یک محصول رنگی ، یک فراورده با خاصیت فلورسانس ایجاد می گردد .
در این روش SPR در حکم فاز جامد آزمایش و ابزاری جهت سمپل کردن نمونه است و به ازای هر بیمار یک SPR و یک STR استفاده می شود.
روش انجام آزمایش :
STR و SPR ها باید 30 دقیقه در دمای اتاق بمانند .
توجه کنید چراغ Section مورد نظر خاموش باشد و وضعیت مانیتور Available باشد.
STR و SPR ها را در جایگاه خود قرار دهید.
شماره بیمار را برای دستگاه تعریف کنید.
گزینه Start را انتخاب کنید.
نکات ایمنی :
در هنگام استفاده از دستگاه mini VIDAS می بایست کلیه نکات ایمنی مربوط به وسایل برقی را رعایت نمایید .
از هرگونه خوردن و آشامیدن و کشیدن سیگار در محیط آزمایشگاه خودداری نمایید .
از هرگونه تماس مستقیم با مواد بالقوه عفونت زا بدون استفاده از پوشش محافظ خودداری کنید .
هرگونه محلول ریخته شده روی سطوح را توسط محلول هیپوکلریت سدیم 5% ، ضد عفونی کنید .
مستندات مرتبط :
شناسنامه دستگاه
فرم ثبت نتایج کالیبراسیون دستگاه
فرم درخواست سرویس و کالیبراسیون دستگاه
Log book دستگاه
فرم ثبت عدم انطباق و انجام اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه
محدوده قابل اندازه گیری:
محدوده رفرانس :
|
تفسیر |
Titer(pg/ml) |
|
Negative |
<35 |
|
Positive |
>35 |
تفسیر نتایج :
CA 19-9 گلیکو پروتئینی است که به عنوان نشانگر کانسر پانکراس شناخته شده است .
تمام انواع تومورهای گوارشی و آدنوکارسینوما به این آزمایش حساسند ولی بالاترین حساسیت از آن تومور لوزالمعده (پانکراس) با 80-70 % حساسیت است. حساسیت آزمایش با اندازه تومور ارتباطی ندارد. اما برای پیگیری موارد بیماری مؤثر است.
مقادیر خیلی بالا ( >1000) متاستاتیک (تهاجم به سایر بافتها) است. افزایش در موارد التهابی غیر توموری از جمله التهاب پانکراس (پانکراتیت)، التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت)، التهاب کبد (هپاتیت )، سیروز و سیستیک فیبروزیس نیز مشاهده می شود. اندازه گیری توأم CA 19-9 و CEA برای پیگیری بیماران مبتلا به کانسر معده مفید بوده و 94% حساسیت دارد . CA 19-9 برای مبتلایان به کانسر پانکراس به تنهایی ترجیح داده می شود و CEA به تنهایی برای مبتلایان به کانسر کولو رکتال انتخاب مناسبی است.
افزایش سطح : سرطان لوزالمعده، سرطان كبدي- صفراوي ، پانكراتيت، كوله سيتيت، سيروز، سرطان معده، سرطان كولوركتال، سنگ صفراوي، سرطان ريه.
تومور مارکر CA 19-9 برای تأیید تشخیص تومورهای معده، لوزالمعده یا کبدی- صفراوی و ارزیابی پاسخ بیماران به درمان استفاده می شود.
بیماران دچار پانکراتیت، سنگ های صفراوی، سیروز، بیماری التهابی روده یا سیستیک فیبروزیس نیز ممکن است افزایش اندکی در سطح CA 19-9 داشته باشند.
در 7-6% مبتلایان به بدخیمی های غیرگوارشی نیز ممکن است افزایش سطح CA 19-9 مشاهده شود.
تومور مارکر CA 19-9 به عنوان آزمونی جهت غربالگری تومورهای معده، لوزالمعده (پانکراس) یا کبدی- صفراوی قابل استفاده در کل جمعیت نیست. زیرا فاقد حساسیت و اختصاصیت (ویژگی) لازم می باشد.
بعضی افراد آنتی ژن CA 19-9 را بیان نمی کنند. در نتیجه در این گونه افراد مقادیر پایین نشان دهنده بهبودی یا عود بیماری نمی باشد.
مراجع و منابع:
بروشور کیت
کتاب جامع تجهیزات و فراورده های آزمایشگاهی– گرد آوری و تدوین دکتر حمیدرضا شفا و دکتر محسن سروش